Etiologia, patogeneza oraz czynniki ryzyka zawału mięśnia sercowego
W większości przypadków przyczyną zawału mięśnia sercowego jest postępująca miażdżyca. Schorzenie to polega na tym, iż w ścianie wewnętrznej tętnic zaczynają powstawać grudkowate zgrubienia – tzw. blaszki miażdżycowe. Powodują one usztywnienie ścian tętnic, zwężenie ich światła i utrudnienie przepływu krwi. Dopóty dopóki drożne jest co najmniej 25% tętnicy, chory może w ogóle nie odczuwać jakichkolwiek dolegliwości. Gdy jednak zwężenie tętnic jest większe, to wówczas w czasie wzmożonego zapotrzebowania na krew (np. podczas wysiłku, emocji) następuje zaburzenie ukrwienia pewnego obszaru mięśnia sercowego. To właśnie wtedy może dojść do zamknięcia światła którejś z gałęzi tętnicy wieńcowej i martwicy części serca, czyli do jego zawału. Przyczyny miażdżycy nie są jeszcze do końca znane współczesnej medycynie. Do tej pory odkryto już sporo czynników zewnętrznych, środowiskowych oraz genetycznych, mających ścisły związek z procesem chorobowym, a w jego toku z najgroźniejszym powikłaniem miażdżycy- zawałem serca.
Można więc pokusić się o stwierdzenie, że czynniki ryzyka miażdżycy są jednocześnie czynnikami ryzyka zawału mięśnia sercowego tym bardziej, że dane uzyskane z wywiadów i ankiet wyraźnie wskazują, iż była nimi obciążona znaczna większość pacjentów po zawale mięśnia sercowego.
Istnieje wiele czynników ryzyka, będących przyczyną miażdżycy, a w konsekwencji mogących być również pośrednią lub nawet bezpośrednią przyczyną zawału. Do najczęstszych z nich zalicza się: hyperlipidemię (zwiększone stężenie tłuszczów we krwi), nadciśnienie tętnicze palenie papierosów, cukrzycę, niewłaściwe nawyki dietetyczne, małą aktywność fizyczną, siedzący tryb życia, otyłość, stres, płeć męską, predyspozycje genetyczne, zwiększoną krzepliwość krwi, lub bardzo często występujący u zawałowców tzw. zespół metaboliczny (w skład którego wchodzą otyłość, nietolerancja glukozy lub cukrzyca, hyperlipidemia oraz nadciśnienie tętnicze).
HYPERLIPIDEMIA
Czyli zaburzenia przemiany i transportu lipidów, charakteryzujące się podwyższonym poziomem cholesterolu i/lub trójglicerydów we krwi. „Według wieloletnich badań prowadzonych w Framingham, zapadalność na zawał serca była pięciokrotnie wyższa u osób ze stężeniem cholesterolu przekraczającym 260 mg% (6,72 mmol/l) niż u tych, które miały stężenie mniejsze” (9)
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE
Zwiększona siła tarcia prądu krwi o ścianę tętnic silnie uszkadza śródbłonek i powoduje przedwczesny rozwój miażdżycy tętnic. „U mężczyzn w wieku 30-59 lat, u których ciśnienie rozkurczowe przekracza 105 mmHg , prawdopodobieństwo zapadnięcia na chorobę wieńcową jest trzykrotnie większe niż u mężczyzn z ciśnieniem rozkurczowym krwi, zamykającym się w granicach 75-84 mmHg” (4)
PALENIE PAPIEROSÓW
Zawarte w dymie papierosowym toksyczne składniki działają patologicznie na układ nerwowy współczulny, gospodarkę lipidową organizmu (obniża poziom stężenia HDL) oraz układ krzepnięcia krwi (tendencja do zlepiania się płytek i wzrost poziomu fibrynogenu).
CUKRZYCA
Zwyżkowa tendencja poziomu glukozy we krwi bardzo niekorzystnie wpływa na prawidłowe funkcjonowanie śródbłonka naczyń. Jest powodem zahamowania produkcji prostacykliny (czynnika rozszerzającego światło naczynia), jej niedobór zaś sprzyja nadciśnieniu tętniczemu.
NIEWŁAŚCIWE NAWYKI DIETETYCZNE, OTYŁOŚĆ I NADWAGA
Społeczeństwo polskie przejmuje zachodnioeuropejski styl życia, w tym i odżywiania nastawionego na pokarmy typu fast-food, który daleko odbiega od prozdrowotnego ideału. Szczególnie niebezpieczny jest tzw. typ otyłości brzusznej (występujący u mężczyzn). Dochodzi w niej do zwiększenia, opornych na działanie insuliny, komórek tłuszczowych jamy brzusznej, co powoduje hyperinsulinemię, która z kolei wpływa na powstanie hypertrójglicerydemii i hypercholesterolemii, czyli czynników przyspieszających rozwój miażdżycy. Hyperinsulinemia to także zatrzymanie sodu w organiźmie i w konsekwencji wzrost ciśnienia tętniczego
MAŁA AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA
Odpowiednio dobrane i regularnie uprawiane ćwiczenia fizyczne to oczywisty sprzymierzeniec nie tylko w profilaktyce przeciwmiażdżycowej, ale także w zdrowym stylu życia w ogóle. W wielu badaniach wykazano, że siedzący tryb życia i mała aktywność fizyczna to co najmniej dwukrotnie większe ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego.
STRES
Czyli zespół niespecyficznych zmian organizmu na różne bodźce szkodliwe albo dynamiczna reakcja pomiędzy człowiekiem a otoczeniem, która to reakcja jest oceniana przez jednostkę jako wymagająca wysiłku adaptacyjnego lub przekraczająca możliwości sprostania jej(7). Szkodliwe stają się mechanizmy i substancje hormonalne, jakie mogą być w nadmiarze uruchamiane w sytuacjach napięć i zdenerwowania.
PŁEĆ I WIEK
Zawał mięśnia sercowego „u mężczyzn występuje najczęściej między 50-59 rokiem życia, u kobiet między 60 a 70 rokiem życia. Zawał serca wcześniej atakuje mężczyzn, a ponadto statystycznie jest u nich 4-5 razy częstszy niż u kobiet”(4)
Należy podkreślić, że wyżej wymienione czynniki ryzyka nie są jedynymi pewnikami prowadzącymi do wystąpienia zawału mięśnia sercowego. Dużym błędem byłoby także stwierdzenie, iż wystąpienie u danego osobnika tylko jednego z tych czynników doprowadzi do zawału- zazwyczaj wystąpienie martwicy jest spowodowane kilkoma z nich ;zmiany, jakich te czynniki dokonują w organizmie człowieka dokonują się przez wiele miesięcy i lat. Zaakcentowania wymaga również fakt, iż w bardzo wielu przypadkach każdy kolejny czynnik jest konsekwencją poprzedniego, tzn. np. nadciśnienie tętnicze może być powikłaniem nadmiernego stężenia poziomu tłuszczów we krwi, co wynika z otyłości, będącej przyczyną nieprawidłowego odżywiania i prowadzenia siedzącego trybu życia.
Zawał mięśnia sercowego prawie zawsze (w ponad 90% wszystkich przypadków) jest wywołany zamknięciem tętnicy wieńcowej przez zakrzep nakładający się na pękniętą lub rozerwaną blaszkę miażdżycową. Przeważnie nie daje się ustalić, dlaczego doszło do pęknięcia blaszki miażdżycowej. Czasami momentem prowokującym jest duży wysiłek fizyczny, stres lub uraz. W zależności od tego, która z tętnic zostaje zamknięta, można rozróżnić zawał ściany przedniej, dolnej, tylnej lub bocznej komory serca. W niektórych przypadkach dochodzi do zamknięcia prawej tętnicy wieńcowej i zawału prawej komory serca.
W zależności od czasu trwania niedokrwienia serca oraz od stopnia zamknięcia światła tętnicy, różne mogą być skutki wystąpienia zawału. Natychmiastowym są pogorszenie się kurczliwości serca oraz zaburzenia jego rytmu.
Zawał mięśnia sercowego występuje częściej u mężczyzn i najczęściej w godzinach rannych, co może być spowodowane większą skłonnością do agregacji płytek krwi o tej porze dnia.
Rozpoznanie zawału serca opiera się na wystąpieniu następujących objawów:
- ból zamostkowy, który zwykle trwa ponad 20 minut i często utrzymuje się przez kilka godzin. Jest to ból, który rozchodzi się w poprzek klatki piersiowej, o charakterze gniecenia, ściskania, rozpierania czy też miażdżenia. Może on promieniować(np. do gardła, żuchwy, barków, łopatek), być ograniczony do jednego z obszarów (np. do lewego barku); czasem zawał jest bezbólowy, utajony ( częsty np. u cukrzyków i ludzi w podeszłym wieku);
- chory nie odczuwa ulgi po podaniu nitrogliceryny;
- występują duszność, wymioty, zimne poty, niepokój, zawroty głowy, spadek ciśnienia tętniczego, tachykardia (100-120/min.) lub też bradykardia (poniżej 60/min.), w zdecydowanej większości przypadków zmiany w EKG.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.